De €2,80 die ik vandaag uitgaf aan de Volkskrant en de Telegraaf leverde de volgende nieuwsgaring op:
Op de voorpagina van de Volkskrant staat naast een foto van het onder water staande Australische Brisbane, groot en duidelijk de kop: “Julio Poch: terroristen hadden ’t verdiend.” In de lead herhaalt verslaggever Frank van Zijl het nog eens in het Engels (de voertaal van die avond daar op Bali): “They were left wing terrorists! They didn’t deserve better!” De rest van de kolom bevat gegevens die eenieder al meer dan eens gehoord en gelezen heeft, ik ga dat dus niet herhalen. Verderop in de krant zijn twee van de portfoliopagina’s geheel besteed aan de zaak , voorzien van twee grote foto’s met op de ene Tim en de andere Edwin. Beiden brilloos dit keer.
“Hij zei: weet je nog van die en die? We threw them in the sea”, luidt de kop.
Opmerkelijk, bij P&W verstond ik toch echt: “Toen richtte hij zich naar het gezelschap links van hem, begon samen met zijn vrouw namen te noemen van vrienden die omgekomen waren. Hij was erg geëmotioneerd.”
Het gebaar van dat kantelende vliegtuig blijft uiteraard niet uit in dit interview. Edwin: “Hij zei er niets bij, keek me alleen maar strak aan. Als vlieger weet je op zo’n moment genoeg.”
O ja? Ik kan heel goed luchtgitaren. Met mijn ogen dicht, zoals Eric Clapton dat ook doet als hij helemaal opgaat in zijn spel. Maar ik ben Eric Clapton niet. Nee, echt niet. Ik kan zelfs geen gitaar spelen. En als ik er al een vasthoud dan doe ik het net zoals Paul McCartney het doet, linkshandig
Wanneer weet je genoeg?
Hoe bereid is een mens om steeds weer opnieuw te willen kijken? Hoe bereid waren deze anti-Poch-getuigen daartoe?
De krant stelt dat Edwin niet is “overmand door emotie vanwege het leed dat Julio Poch heeft aangericht. Hij wéét niet eens of dat zo is. Acht jaar geleden kon hij Videla niet van Pinochet onderscheiden. Dus nee, dat is het punt niet. Maar hij heeft er inmiddels zelf zwaar onder te lijden.”
De krant had het net ff anders kunnen verwoorden, namelijk dat Edwin niet is “overmand door emotie van het leed dat ten tijde van de junta is aangericht en waarbij Julio mogelijk is betrokken.”
‘Poch ontkent hardnekkig’, schrijft de krant. Waarom niet gewoon: ‘Poch ontkent’ ? En als dat niet genoeg is, waarom dan niet gekozen voor; ‘Poch ontkent hartgrondig’?
Dat geeft hem het voordeel van de twijfel. Een twijfel die door het onderzoek in Buenos Aires overigens allang is weggenomen: alles wijst er immers op dat de hele zaak louter stoelt op extrapolatie van aannames.
Edwin: “Zijn verleden zong al snel rond in het pilotencorps.”
Tim: “Er was hear say over zijn duistere rol ten tijde van de Argentijnse dicatatuur.”
Edwin: “In 1989 was ik aanwezig op een feestje van een collega, Julio was er ook. Ineens ontstond er tumult. Er was discussie over Argentinië, en niet over de pampas. Een vlieger trok boos zijn jas aan en vertrok. Hij en Julio waren daarvóór apart gezet op een slaapkamer om met elkaar te praten. Af en toe werd er een zak chips naar binnen gegooid. Daarna is die piloot ontdaan opgestapt. Dat is blijven hangen. Maar je denkt ook: ik heb het zelf niet gehoord, het is ver van mijn bed. (…) Daarna kreeg je de grappen in het bedrijf. Pursers die voor ze de lucht ingaan roepen: ‘We vliegen met Julio. Niet te dicht bij de deur gaan zitten, hè?’”
De avond op Bali was er de oorzaak van dat wat rondzong in de lucht ging rondrazen op aarde.
Benoemd wordt dat Julio nadat het gesprek tijdens het Bali-diner op Zorreguieta was gekomen alleen maar bozer werd.
Tim: “Het was net of ik een klap in mijn gezicht kreeg. Je maakt wel eens mee dat iemand in je omgeving van zijn voetstuk valt. Dan heb je een soort ‘oh,no’-effect: dit kan niet waar zijn.”
Ja, als mensen boos worden is het doorgaans schrikken. Zeker als je iemand alleen maar kent als aardig en prima. Maar niet alleen Julio heeft twee (of meer) gezichten. Dat heeft ieder mens!
Voor de geïnteresseerden verwijs ik graag naar het boek ‘Ontmoeting met je schaduw’, uitgegeven bij Servire onder redactie van Conny Zweig en Jeremiah Abrams. Daarna is ‘De held met de duizend gezichten’ van Joseph Campbell, uitgave Contact, een boeiende optie.
De woorden die ik Tim en Edwin heb horen spreken bij P&W worden vrijwel identiek weergegeven in het VK-interview. Ik licht de volgende opmerking van Tim er nog even uit: “Ik vroeg hem hoe hij kon meewerken aan de executie van zijn eigen mensen.”
Duidelijk is dat Julio de ‘left wing terrorists’ niet als zijn eigen mensen beschouwt.
Tja, wie beschouw je als je eigen mensen?
Je complete familie? Of toch dat ene buitenbeentje niet echt?
Je collega’s? Al je collega’s? Ook die ene gluipmuis die altijd een wit voetje probeert te halen bij de leidinggevende? Of die man die je al Julio P. noemt als je samen met een andere collega in 2006 voor het smoelenbord staat?
Mensen die links stemmen? Die rechts stemmen? Die op een christelijke partij stemmen? Die niet stemmen?
Mensen die jou een smerige NSB-er noemen?
Vliegtuigkapers? RAF-terroristen? Moslimterroristen?
Ik heb het nooit over de moffen. Alleen als ik het over de tijd van de bezetting heb, over degenen die mijn schoonvader en de onderduikers kwamen ophalen op het adres van mijn schoonouders, ja, dan gaapt die kloof er ineens even wel.
Maar Julio werd ‘boos, almaar bozer’ en ‘heel fanatiek’.
Ja, waar vrouwen gaan huilen reageren mannen vaak met boosheid/agressie als een voor hen pijnlijke wond wordt aangeraakt. En in geval van boosheid haalt iemand uit (zoals Julio kennelijk) of gaat weg (wat Tim wilde doen ‘en toen was ik zo boos, zo verdrietig dat ik weg wilde van die tafel’).
Dat de hele situatie Tim en Edwin niet in hun koude kleren is gaan zitten komt in het interview duidelijk naar voren. Over Edwin:
’s Nachts op weg naar het toilet heeft hij al spijt dat hij zijn bed heeft verlaten, want eenmaal opgestaan is hij klaarwakker en kan hij de slaap niet meer vatten. Als vader van twee pubers hoeft hij echt niet met ze naar de bioscoop te gaan. Willekeurig welke scène, een gevangenis, een vliegtuig: zijn gedachten zijn elders, bij Julio Poch. Op vakanties is het al net zo.
Edwin: “Sinds die arrestatie sta ik stijf van de stress. Thuis gaat het alleen nog hier over. Dan staan er weer van die fijne dikke koppen in de Telegraaf en dan moet jij naar je werk. Dat gaat niet. Ik ben er al eens drie weken tussenuit geweest.”
Tim: “Ik heb er een nachtmerrie over gehad. Ik werd zelf het vliegtuig uit gegooid. (…)Het is zwaar. (…) Mijn vrouw staat faliekant achter me. Al in 2006 heeft ze tegen me gezegd: je kunt niet anders, de juiste weg is niet altijd de makkelijkste. Maar het trekt een enorme wissel op je leven, het vreet aan je. In november vorig jaar, toen wij in de krant weer werden beticht van allerlei leugens, dacht ik: ik moet mezelf beschermen. Toen heb ik me ziek gemeld, ik ben er zes weken uit geweest.”
Edwin heeft dus direct na terugkeer van Bali naar aanleiding van de discussie melding gedaan bij het hoofd vliegdienst. Tim heeft de zaak besproken met de vertrouwenspersoon van Transavia.
Edwin: “Onderling werden er niet veel woorden meer aan vuil gemaakt. Er was hoogstens eens een cynische opmerking als wij elkaar tegenkwamen. ‘They were drugged, you know’. Galgenhumor, daarbij bleef het.”
Tja, galgenhumor. Ik ken het vanuit mijn jarenlange ervaring in het ziekenhuis. Sommige mensen (en heus niet alleen maar vrouwen) trekken helemaal wit weg bij een uitspraak als: “O, die zijn nieren zijn gerooid.”
Galgenhumor, botte uitspraken: overlevingsgedrag, heel vaak.
En dan:
Tim: “In maart 2006 kreeg ik een telefoontje van een collega. Hij vroeg of ik alsnog aangifte wilde doen. Maar ik voelde daar niks voor, ik had het gemeld aan mijn vertrouwensman en wilde er verder niets mee te maken hebben.”
Edwin: “Dat telefoontje heb je aan mij te danken. Ik stond met die collega, een oud-marinevlieger, voor de smoelenwand voordat we een vlucht zouden maken. Hij vroeg: wie is die man? Ik zeg: dat is nou Julio P., ik vertel je straks meer over hem. Zo is het gekomen. Hij vond dat het opnieuw aanhangig moest worden gemaakt, want kennelijk werd er niets serieus onderzocht. En de verhalen over Poch bleven rondgaan.”
Waarom heeft Tim niet van het begin af aan ‘doorgepakt’? Tot 2006 had hij de zaak alleen maar gemeld bij de vertrouwenspersoon: “Ik moest het kwijt.”
Ja, dat is één ding. Maar hij voelde zich kennelijk pas geroepen tot ‘het vervullen van onze burgerplicht’ nadat die collega, die oud-marineofficier, tot actie overging. “Ik heb voor hem het hele verhaal op papier gezet en dat aan Edwin en de andere getuige laten lezen: klopt dit? Want het moest van a tot z kloppen.”
Hij spreekt in de wij-vorm als hij vertelt nergens spijt van te hebben. “Het is spijtig dat het zo is gelopen. De prijs die wij betalen voor het vervullen van onze burgerplicht is enorm hoog. Veel hoger dan ik ooit had kunnen dromen. Als ik het van te voren had geweten, was ik aan een andere tafel gaan zitten.”
Edwin: “Ik ook.”
Weegt de spijt omdat hun eigen levens overhoop zijn gegooid dan toch zwaarder voor hen dan de waarheidsvinding over die diepdonkere periode in de Argentijnse geschiedenis?
En dan doet Tim een volgende opmerkelijke onthulling nadat hij verteld heeft met lood in zijn schoenen naar het verhoor te zijn gegaan: “Ik mag over de inhoud van het gesprek niets zeggen, dat heb ik beloofd. Op mijn beurt heb ik anonimiteit bedongen. Nog geen 24 uur na de arrestatie van Julio in Spanje 2009 is die afspraak door Torres met voeten getreden.” Hij vertelt niets van Julio’s arrestatie te hebben geweten. Was die avond vroeg naar bed gegaan, want de 23ste had hij een vroege vlucht. In zijn auto hoorde hij op het Radio 1-journaal dat er een Transavia-captain in Valencia was opgepakt vanwege mogelijke betrokkenheid bij dodenvluchten. “Ik dacht: Zo! Het is dus toch waar. Ik kwam aangeslagen op mijn werk. De crewroom was vol. Het ging nergens anders over. (…) Ik vloog die dag op Rhodos, daarna door naar Eindhoven. In het crewhotel zette ik mijn telefoon aan. Binnen dertig seconden belde het NOS-journaal. Onze namen en geboortedata stonden in alle Latijns Amerikaanse media. Ik kreeg sms-jes: ‘Smerige NSB’er, verrader, hoe kun je dit maken?’ We werden afgemaakt.”
Het is dus aan Torres te wijten dat de namen van deze klokkenluiders de straat op zijn gegaan?
Edwin: “Op het vliegersforum op internet stond dat wij Julio aan de schandpaal hadden genageld. De Telegraaf begon een hetze. Wij zouden bezig zijn met roddel en achterklap. En alles wat je tegen die onzin inbrengt, is weer een pagina in die krant.”
Ja, de VK pakt de mogelijkheid meteen op om te stellen dat De Telegraaf in het afgelopen jaar een belangrijke rol heeft gespeeld, onder meer naar ARG reisde en de spreekbuis is voor Julio. Toch was het deze krant die hem destijds meteen na zijn arrestatie met naam, toenaam, foto van zijn huis enz. te kijk zette. En het is ook nu de Telegraaf die de getuigen tegen Julio uitgebreid aan het woord laat.
Maar eens kijken hoe die krant dat doet.
In de Telegraaf eveneens een groot artikel, 3/4 pagina. En een foto. Hierop niet alleen de weer wel gebrilde Tim en Edwin samen met hun advo Liebeth Zegveld, maar ook de man op wie bij P&W zonder verder commentaar gedurende enkele seconden werd ingezoomd: de derde getuige tegen Julio, Jeroen. Nee, niet Jeroen E. maar Jeroen W.
Charles Sanders spreekt hen op het kantoor van hun advo.
Jeroen W. , die volgende week voor de rechter-commissaris in Den Haag moet verschijnen, vertelt ook dat hij Julio ‘heel graag mag, respecteert als vlieger, het triest vindt dat de man nu al zo lang vastzit.’ “Ik zou zelf nooit naar de rechter zijn gestapt, maar de nationale recherche kwam naar mij toe”, is hij aan het woord:
”Toen heb ik verklaard dat Julio Poch tijdens een lange vlucht – hij was captain, ik copiloot – sprak over de Argentijnse dictatuur. Het was april 2005. Eerst had ik het in mijn onnozelheid nog over Pinochet, de Chileense leider. Maar Julio verbeterde me onmiddellijk en zei dat het Videla was. Toen ik vroeg naar de Dwaze Moeders veranderde zijn houding, zijn toon werd verbeten. ‘They should have killed them all’. ‘Ze hadden ze allemaal moeten doden’. Later werd de sfeer weer vriendelijk, toen het gesprek op een ander onderwerp kwam.”
Logisch dat Julio Jeroen direct verbeterde. Wat zouden wij doen als Hitler en Stalin werden verwisseld?
En weer die uitspraak ‘They should have killed them all’. Hoeveel mensen hebben dergelijke uitspraken niet gedaan over RAF-terroristen, moslimterroristen, enz. enz., zonder die woorden ooit in de praktijk te hebben omgezet?
Verder is het woord vooral aan Tim en Edwin.
Edwin komt hier meelevend over ten opzichte van Julio. Hij vecht tegen zijn tranen als hij vol emotie zegt dat hij het liefst een biertje met hem zou willen drinken. Dat hij het vreselijk vindt dat Julio al ruim vijftien maanden in de gevangenis zit. Dat hij dat, net als de anderen nooit heeft gewild.
Huh? Mis ik iets?
Julio verblijft toch niet meer in de cel maar is toch vrij op borg?
En wat hebben Edwin en die anderen dan wel gewild? Ja, dat de zaak werd uitgezocht. En in het geval er méér bewijs was gevonden dan enkel de gesprekken die zij met Julio hebben gehad, wat had er dan in hun ogen met Julio moeten gebeuren?
Tim neemt in dit interview het woord ‘bloedfanatiek’ in de mond. “Julio sprak op een wijze die mij ervan overtuigde dat hij erbij betrokken was”, stelt Tim. “Als crewlid. ‘Er was een oorlog aan de gang, begrijp dat goed’, waren zijn woorden. ‘Mensen stierven aan beide kanten’. Daarna noemde hij gesneuvelden aan zijn zijde.”
Hé, hier is weer sprake van gesneuvelden aan Julio’s zijde. Dat klinkt toch heel anders dan die kop in de Volkskrant: ‘Hij zei: weet je nog van die en die? We threw them in the sea.’
En tja, is het geen waarheid als een koe dat er in een oorlog aan beide kanten mensen sterven?
Hoe opgelucht was een groot deel van de wereldbevolking niet toen de bommen op Hirosjima en Nagasaki vielen?
Het is allemaal verschrikkelijk, maar als mensen tegenover elkaar komen te staan zijn ze tot de meest verschrikkelijke dingen in staat. Nee, dat geloof ik ook liever niet van mezelf maar… ik kan ook wel eens fanatiek in mijn stem en mimiek worden als het bijvoorbeeld gaat over het deplorabele sanitair binnen sommige gezondheidszorginstellingen terwijl de leden van de raad van bestuur er super de luxe bij zitten. En als het mijn dierbaren betrof weet ik zeker dat mijn stem en mimiek nog fanatieker zouden worden.
Hoe bloedfanatiek zou jij worden, Tim, als ze aan jouw vrouw en jouw kinderen komen?
Doelde Julio op naïviteit toen hij zei dat jij toen nog niet eens was geboren?
De handbeweging komt ook hier ter sprake. “Wij piloten noemen die beweging een helling vliegen, zonder een bocht te maken. Je gebruikt het voetenroer, maar blijft op koers en snelheid”, licht Edwin toe.
De overige uitspraken zijn allemaal aan de orde geweest, hetzij bij P&W hetzij in de Volkskrant. In de Telegraaf is voorts nog een inzet met een foto van Julio en eentje van OVJ Guus Schram. In het midden een streamer ‘Overijverige Nederlandse justitie lijkt getuigen te beïnvloeden’. In de lead is het woord aan Julio, waar de Telegraaf een week eerder mee sprak: “Ik heb geen transporttoestellen gevlogen, ik was niet betrokken bij dergelijke misdaden, ik had een hekel aan het regime, wilde én ging weg.”
Zowel Julio als zijn advocaten als de pro-Poch-getuigen hekelen de rol van de Nederlandse overheid. “Die liet Poch immers, zo zeggen zij, op het vliegveld Valencia in een Spaans-Argentijnse val lopen door zijn vlieguren en bestemmingen door te geven aan de onderzoeksrechter in Buenos Aires.”
Opmerkelijk dat ze de rol van Transavia/KLM in dezen niet in één adem noemen.
Ingehaakt wordt verder op de verklaring van OVJ Guus Schram die dd. 10/01 jl. in het 8-uur NOS-journaal, namelijk dat uit de in beslag genomen logboeken van Julio ‘wel degelijk blijkt dat hij ook propellertoestellen heeft gevlogen tijdens de dictatuur’. De krant wijst op de suggestieve lading van deze uitspraak. En vervolgt:
Pijnlijk genoeg voor Schram en diens collega Ward Ferdinandusse van het landelijk parket in Rotterdam – zij werkten in het begin aan ‘de affaire Poch’ tot de Spanjaarden en Argentijnen het na hun voorbereidend werk overnamen – hebben onderzoekers in Buenos Aires inmiddels waterdicht geconstateerd dat er in de logboeken van Julio Poch geen enkel belastend gegeven staat. (…) De advocaten van Poch noemen de uitlatingen van Guus Schram ‘uitermate vreemd omdat de Nederlandse justitie immers stelt niet meer met de zaak en het onderzoek bezig te zijn sinds de aanhouding van Poch op 22/09/09. Dit heeft wel heel erg veel weg van beïnvloeding van getuigen.’
Schram heeft zichzelf duidelijk een brevet van onvermogen bezorgd wat betreft zijn kennis van de luchtvaart. Verder heb ik niet de indruk dat de anti-Poch-getuigen zich nu ineens anders zijn gaan uitlaten. Wel dat menigeen die naar het NOS-journaal heeft zitten koekeloeren nu precies denkt wat Edwin dacht direct na de arrestatie van Julio: “Dus toch…”
En gezien alles wat inmiddels boven tafel is gekomen lijkt mij een dergelijke gedachte achterhaald.
In een van mijn eerste bijdragen merkte ik op dat het er wel heel erg op begon te lijken dat Julio hoe dan ook moest hangen. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat enkelen daar nog steeds op uit zijn.
